Nanja Spoelder

In 2023 startte Nanja een MDT verkort-traject voor 100 studenten, om ze de kans te geven zich ook buiten het reguliere onderwijs te ontwikkelen. 

‘Wat ik mooi vind aan het mbo is dat de dingen wel vast liggen (bijv. in kwalificatiedossiers), maar dat er altijd manieren zijn om te kijken naar hoe iets beter en passender kan,’ vertelt Nanja. Een van die mogelijkheden zag ze toen ze bij een congres een presentatie bijwoonde over Maatschappelijke Diensttijd (MDT). ‘Ik vond het een hele mooie manier om studenten wat extra's aan te kunnen bieden om zich te ontwikkelen. Want binnen het reguliere onderwijs zijn er vaak dingen die gewoon niet bekostigd kunnen worden. Ik ben toen met een aantal collega’s begonnen aan het schrijven van de aanvraag, want we wilden het graag met twee opleidingen samen doen.’ Na het aanvragen voor deze twee opleidingen en de toekenning bleek dat deze samenwerking niet van de grond kwam. Daardoor zijn met name studenten Helpende zorg en welzijn gaan werken met MDT. ‘Dat die samenwerking niet lukte vond ik jammer, want dat was één van de dingen die ik zo gaaf vond, dat studenten ook juist samen dingen ondernemen. Ik vind het waardevol als studenten ook op school al ervaren dat het niet zoveel uit maakt welke opleiding je doet, want je moet het toch samen doen. Dat doet iets met je mindset. Het maakt dat je leert om anders te kijken naar mensen en te ervaren “oh, maar wacht, jij bent eigenlijk net als ik en het maakt niet zoveel uit welk niveau we doen”. 

MDT bij Noorderpoort
Ondanks deze tegenslag werd het programma in gang gezet, waarbij nog gekeken is, hoe studenten van een andere opleiding konden aanhaken. Studenten Helpende zorg en welzijn kregen een keuze: je volgt het reguliere lesprogramma of je doet mee aan de Maatschappelijke Diensttijd. ‘We vertelden ze dat het goed is voor je persoonlijke ontwikkeling. Dat je hierdoor ook echt kunt ervaren wat je talent is, waar je goed in bent, wat je leuk vindt en ook wat je misschien helemaal niet leuk vindt.’ Zo’n 100 studenten kozen voor het MDT-traject. Hierbij konden richtingen gekozen worden, zoals bijvoorbeeld: theater, het maken van een muurschildering, duurzame mode en werken met ouderen. ‘Rooster technisch was het heel ingewikkeld om het goed weg te zetten. Dat heeft ook te maken met hoe ons onderwijs ingericht. Roosters zijn voor de vakantie klaar en dan is er eigenlijk geen flexibiliteit meer. Dat is altijd een uitdaging bij dit soort projecten, bij dat wat je extra wilt aanbieden.’

Die uitdaging bleek gelukkig de moeite waard. Nanja vertelt: ‘Er waren studenten die bijvoorbeeld met theater bezig zijn geweest, die vertelden dat ze echt meer zelfvertrouwen hebben gekregen. Door de theaterlessen, maar ook door de dynamiek binnen die theaterlessen. Ze zijn gegroeid in het zorgen voor elkaar, elkaar meenemen en naar elkaar luisteren. Dat was boeiend om vanaf de zijlijn te zien.’ Ook de studenten die met ouderen werkten gingen een ontwikkeling door, ook al hadden ze er in eerste instantie niet altijd evenveel zin in. ‘Op het moment dat ze echt met die oudere mensen bezig waren, echte interactie hadden, ontstond er een bepaalde zachtheid. Dat zag je in hun gezichten. Ze konden de aandacht verleggen van zichzelf naar de ander. Ik zeg niet dat daarmee alle weerstand meteen weg is, want sommigen bleven het stom vinden, maar in die interactie zag je wel echt wat gebeuren. Daarom geloof ik ook dat heel belangrijk is om dit soort dingen te organiseren. Juist in het praktische en in het doen komen ze zichzelf en de ander tegen.’ 

Mini-activisme
‘Voordat het project echt van start ging gaven we drie lessen. Deze waren losjes gebaseerd op de Design Thinking-methode. Daarin ging het over “wie ben ik, wie ben ik in relatie tot de ander, wie ben ik in de wereld?” Het doel was dat de studenten die drie aspecten van zichzelf konden ontdekken. “Wat zou ik willen? Waar word ik enthousiast van?” Dat haakt natuurlijk ook aan de Inner Development Goals en aan de Sustainable Development Goals. Je hebt een innerlijke drive nodig om in actie te kunnen komen en dan is het belangrijk dat je weet wat je belangrijk vindt en waar je voor staat. Het begint dus met bewust zijn van je eigen gedrag. Als je dat mee kan meegeven, dan wordt iedereen op zijn eigen manier toch een beetje activistisch. Goed voor jezelf zorgen hoort daar ook bij. Waarom koop je bijvoorbeeld geen junkfood? In de eerste instantie kan de aanleiding zijn dat je wat gezonder wil worden, maar wanneer je je daar verder in gaat verdiepen, kun je in een bepaalde gedachtestroom komen waarin je denkt, wacht even, ik doe het voor mijn gezondheid, maar eigenlijk zou het veel beter zijn als meer mensen dat doen. Dat hebben we een beetje proberen aan te wakkeren, dat mini-activisme.’

Bewustzijn speelt ook een grote rol in Nanja’s persoonlijke leven. Of het nou gaat om bewust eten, het opruimen van plastic tijdens een wandeling, zo veel mogelijk op de fiets naar het werk of zo min mogelijk vliegen. ‘Ik probeer bewust te leven. Ik zeg niet dat het me altijd 100% lukt, maar ik ben me er bewust van.’ Voor Nanja is dat direct gerelateerd aan wat zij als vrijheid ziet. ‘Is echte vrijheid dat je alles kunt doen en laten wat je wil, of is echte innerlijke vrijheid ook nee kunnen zeggen tegen jezelf? Wat mij betreft is echte vrijheid dat je in alle keuzes die je kunt maken, in alle dingen die je kunt doen, ook tegen jezelf kunt zeggen: het hoeft niet, dus ik doe het niet. Volgens mij maakt dat echt vrij.’

De toekomst van het MDT
Zo’n 80 van de 100 studenten hebben het traject afgemaakt en inmiddels wordt er naar de toekomst gekeken. ‘Een andere organisatie heeft een grote MDT-aanvraag gedaan waar wij als partner bij betrokken zijn. We horen binnenkort of deze wordt toegekend. Het nieuwe kabinet heeft de Maatschappelijke Diensttijd afgeschaft, dus de komende tijd komen er geen nieuwe aanvragen meer.’ Nanja legt uit waarom ze dat juist voor studenten in het mbo zo zonde vindt: ‘Je hebt verschillende groepen jongeren. Je hebt jongeren die de mazzel hebben dat ze in een omgeving opgroeien waar veel mogelijk is en waarin het normaal is dat je omkijkt naar de ander. Er zijn jongeren die dat minder hebben, maar die wel toegang hebben tot middelen om zich persoonlijk te ontwikkelen. Maar als ik dan kijk naar het mbo, daar heb je veel jongeren die geen plek hebben waar ze zich thuis voelen, waar ze zich kunnen uiten en zich kunnen ontwikkelen, behalve in het onderwijs. En in dat onderwijs moeten we ons nu weer steeds meer gaan richten op de core business en vooral studenten klaarstomen voor een vak. Dat vind ik wel spannend. Dus ik hoop van harte dat de nieuwe aanvraag toegekend wordt , want dat zou betekenen dat in ieder geval 900 van onze studenten de kans krijgen om zich op een andere manier persoonijk te ontwikkelen, buiten het reguliere onderwijs.’